Promotie Laura Marcellis - "You never walk alone: Innovative tools to support person-centered physical therapy for patients with intermittent claudication."

Samen op weg naar zelfredzaamheid

Tools voor betekenisvolle gesprekken
In haar promotieonderzoek implementeerde en evalueerde Marcellis twee online tools voor beslisondersteuning voor de fysio- en oefentherapiebehandeling van mensen met etalagebenen.
·       KomPas: gepersonaliseerde uitkomstvoorspellingen, gebaseerd op real-world data (zie figuur 1).
·       KomPas+: een gesprekshulp om patiëntvoorkeuren te ontlokken en een persoonlijk behandelplan op te stellen (zie figuur 2).
Beide tools zijn inmiddels samengevoegd onder de naam KomPas en landelijk beschikbaar voor fysio- en oefentherapeuten die werken met mensen met etalagebenen.

Van meten naar maatwerk
Meten en evalueren, samen beslissen en persoonsgerichte zorg zijn bekende begrippen in de fysiotherapie. Toch blijkt de vertaalslag naar de praktijk vaak lastig: de dagelijkse realiteit wil je wel eens inhalen. "Dat heb ik zelf ook ervaren," vertelt Marcellis. “Door de drukte van alledag en een volle agenda wilde het er wel eens bij inschieten. Met de voorspellingen in KomPas ondersteunen we therapeuten daarom om uitkomstdata écht in het gesprek met de patiënt te gebruiken. Bijvoorbeeld door vragen als: ‘Komt deze voorspelling overeen met uw verwachting?’ of ‘Wat kunt u doen om boven deze voorspelling uit te komen?’ Daarna kan met de gesprekshulp de koppeling worden gemaakt naar concrete afspraken voor een behandelplan conform de geldende fysiotherapierichtlijn. De patiënt wordt uitgenodigd om actief mee te denken: ‘Wat wilt ú, wat past bij uw leven?’ Zo ontstaat een samenvatting van het plan dat de patiënt bijvoorbeeld thuis op de koelkast kan hangen.”

 Het belang van zelfredzaamheid
Mensen met etalagebenen hebben een chronische, leefstijlgerelateerde aandoening. Volgens wetenschappelijke richtlijnen is een beweeg- en leefstijlinterventie onder supervisie van een fysio- of oefentherapeut de eerstekeuzebehandeling. Daarom zijn patiënten één jaar in beeld bij de therapeut, maar de aandoening verdwijnt daarmee niet. Patiënten moeten leren om leefstijlaanpassingen, zoals meer bewegen, zelfstandig vol te houden. Dat is uitdagend. Het is daarom belangrijk dat behandelkeuzes aansluiten op de persoonlijke situatie en motivatie van de patiënt. Samen bewegen is het begin, maar het doel is zelfredzaamheid. Marcellis: “De titel van mijn proefschrift, You never walk alone, verwijst zowel naar de looptraining die vaak centraal staat als het besef dat patiënten er nooit volledig alleen voor staan. In het begin begeleiden therapeuten hen stap voor stap, naarmate de therapie vordert groeien ze in zelfstandigheid en leren ze hoe bijvoorbeeld een partner, familie of lotgenoten kunnen helpen bij het volhouden van leefstijlaanpassingen.”

 Geen impact op gezondheidsuitkomsten, wél op het patiënt-therapeutgesprek
De landelijke implementatie van KomPas liep via Chronisch ZorgNet. Marcellis onderzocht vervolgens de effecten op zowel gezondheidsuitkomsten (loopafstand en kwaliteit van leven) als het patiënt-therapeutgesprek. Hoewel het onderzoek liet zien dat de loopafstand en kwaliteit van leven nagenoeg gelijk bleven, verbeterde het patiënt-therapeutgesprek wél. Volgens Marcellis werden deze gesprekken meer persoonsgericht, participatief én data-gedreven. Met het OPTION-5 meetinstrument analyseerde ze tientallen consulten en hoorde ze niet alleen inspirerende voorbeelden van betekenisvolle gesprekken, maar bracht ze ook in kaart waar nog ruimte is voor verbetering. “Ons beroepsprofiel en onze richtlijnen beschrijven dat wij zorg aanbieden volgens de standaard van samen beslissen. Fysiotherapeuten zijn van huis uit sterk in communicatie en het centraal stellen van de patiënt, maar écht samen beslissen vraagt aandacht voor specifieke elementen. Met dit onderzoek hebben we aangetoond dat KomPas daarbij helpt en dat dat niet ten koste gaat van de uitkomsten van zorg. Het terugluisteren en objectief beoordelen van gesprekken maakt daarnaast goed duidelijk waar die extra aandacht nodig is”, blikt Marcellis terug.

Verandering gaat niet vanzelf
Naast het onderzoeken van de effecten op gezondheidsuitkomsten en het gesprek, heeft Marcellis ook gekeken naar succesfactoren en knelpunten die therapeuten ervaarden bij de implementatie. “Een groep voorlopers heeft KomPas met enthousiasme omarmd: zij ervaren de tool als waardevolle aanvulling die structuur biedt, de betrokkenheid van de patiënt vergroot en zorgt voor meer diepgang in gesprekken,” stelt Marcellis. “Tegelijkertijd zijn er ook obstakels, vooral op het gebied van tijd, werkdruk en het doorbreken van vertrouwde routines. Het is daarom belangrijk dat therapeuten nog meer praktische handvatten worden aangereikt om deze obstakels te overwinnen.”

Van proefschrift naar praktijk
Wat deze promotie en haar proefschrift voor Marcellis zo bijzonder maakt? “Dat mijn proefschrift niet op de plank blijft liggen. Via Chronisch ZorgNet is KomPas landelijk beschikbaar gemaakt voor fysio- en oefentherapeuten en inmiddels al bij duizenden patiënten ingezet. Tijdens mijn promotietraject heb ik daarnaast samen met het KNGF nieuwe richtlijnmodules ontwikkeld over samen beslissen voor de KNGF-richtlijn sPAV: weer een mooie stap richting nóg meer persoonsgerichte zorg voor mensen met etalagebenen. Ook hoorde ik tijdens interviews met therapeuten terug hoe de tools hun werk verrijken en interacties met patiënten verdiepen. Dát is waar het mij uiteindelijk om gaat: niet therapeuten opzadelen met meer taken, maar ze juist iets extra’s bieden dat hun werk betekenisvoller (en daarmee misschien zelfs leuker) maakt.”

 De toekomst: persoonsgerichte én data-gedreven zorg
Marcellis kijkt vooruit: “We hebben nu mooie eerste stappen gezet, maar er liggen nog volop kansen. Vervolgonderzoek kan bijvoorbeeld ingaan op therapietrouw, het patiëntperspectief en langetermijneffecten. Ook zie ik een grotere rol voor data tijdens het hele behandeltraject: niet alleen bij aanvang, maar juist ook bij tussenevaluaties. KomPas kan hierbij een belangrijke ondersteuning zijn. Zo sluiten gesprekken over voortgang en doelen nóg beter aan bij de individuele patiënt, en kan therapiefalen beter worden herkend. Dat laatste zie ik niet als iets negatiefs, maar als een teken van professionaliteit. Als een behandeling niet het gewenst effect heeft, dan biedt dat de kans om samen met de patiënt alternatieven te onderzoeken. Zo ontstaat duurzame impact in de praktijk, met de mens achter de patiënt altijd als uitgangspunt.”

Meer weten?

·       Over Laura:

Laura Marcellis is fysiotherapiewetenschapper en (niet-praktiserend) fysiotherapeut. Ze werkte vijf jaar in de eerste lijn. Na haar studie Fysiotherapie aan de HAN Nijmegen ging ze door met de studie Klinische Gezondheidswetenschappen (richting Fysiotherapiewetenschap) aan de Universiteit Utrecht. Van 2021–2024 voerde ze haar promotieonderzoek uit bij de afdeling IQ Health van het Radboudumc in Nijmegen. Inmiddels is Laura programmacoördinator Data & Innovatie bij Chronisch ZorgNet.

·       Verdediging proefschrift:

Vrijdag 10 oktober 2025 om 10:30 in de aula van de Radboud Universiteit in Nijmegen.

De verdediging is online te volgen via: www.ru.nl/aula/livestream.

·       PDF van het proefschrift:

Wil je een PDF ontvangen? Mail dan naar info@chronischzorgnet.nl.

·       Meer over KomPas:

Lees hier meer over KomPas via Chronisch ZorgNet.