Mindfulness en chronisch ziek zijn
09 februari 2021
Door Dianne Schutmaat, Mindful Run Nederland
Mindfulness krijgt steeds meer bekendheid. Ook wordt het steeds duidelijker wat de positieve effecten van mindfulness kunnen zijn, niet alleen voor gezonde mensen, maar ook voor mensen met een chronische aandoening. Met het toepassen van mindfulness-technieken is er aandacht voor het ontwikkelen van een accepterende houding ten opzichte van de pijn en lichamelijke klachten. Enkele voordelen hiervan zijn dat de patiënt in relatie tot het chronisch ziek zijn beter leert:
om te gaan met chronische pijn, ziekte en stressvolle gebeurtenissen;
om meer energie tot zijn/haar beschikking te hebben;
zich beter te kunnen concentreren (je piekert minder)
lichamelijke signalen te herkennen en grenzen aan te geven (je hebt meer zelfvertrouwen)
het hier en nu intensiever te beleven en er meer van kunnen genieten.
Met mindfulness richt je al je aandacht op het huidige moment. Zelf noem ik het aanwezig zijn in het moment, oftewel "Zijn". Los van alle gedachten, zowel negatief als positief. Het is niet iets unieks, het is eigenlijk je natuurlijke staat van "Zijn".
Gedachten staan vaak in de weg
Hoe doe je dat, aanwezig zijn in het moment? Je gedachten staan vaak in de weg om deze staat van ‘zijn’ te bereiken. Tijdens het trainen van mindfulness zul je ervaren dat je in beslag genomen kunt worden door je gedachten. Gedachten over jezelf over hoe je de oefeningen uitvoert, gedachten over bijvoorbeeld dingen die je nog moet doen, gedachten over pijn of andere ervaringen in je lichaam. Je gedachten proberen telkens grip op je te krijgen. Nu is het niet dat je door mindfulness gedachteloos wordt, dit kan ook niet, maar je kunt wel leren om gedachten en patronen bij jezelf te leren herkennen. En door je hier bewust van te worden, kun je verandering aanbrengen. Het beoefenen van Mindfulness leert je om meer ‘aanwezig’ te zijn, waardoor gedachten komen en gaan en je beter onderscheid kunt maken tussen functionele gedachten en piekergedachten.
Mindfulness en wandelen
Wandelen helpt veel gezondheidsproblemen te voorkomen en reeds aanwezige klachten te verminderen. Zeker als je het combineert met mindfulness heeft dit bijzonder goede effecten op lichaam én geest. Mindfulness toepassen tijdens het wandelen kun je net als andere sporten trainen. Of je nu oud of jong bent, je kunt jezelf iedere keer overtreffen. Wil jij (of jouw patiënt) ook beginnen met mindful wandelen? Hieronder heb ik twee makkelijk uit te voeren oefeningen beschreven, zodat je gelijk aan de slag kunt.
1. De bodyscan
Het doel van de bodyscan is dat je volledige aandacht voor je lichaam hebt. Dit kun je thuis al liggend toepassen, maar ook prima tijdens het wandelen of tijdens een rustmomentje tussendoor. Ga met je aandacht naar specifieke gebieden in je lichaam zoals je voeten, benen, buik e.d. Je begint bij je voeten en daarna werk je naar boven toe. Door dit te doen ga je merken dat er sensaties in je lichaam aanwezig zijn. Misschien voel je warmte, kou, tintelingen, pijn. En misschien merk je je gemoedstoestand op: rustig, onrustig, blij, boos of verdrietig. Je kunt regelmatig je hele lichaam scannen van top tot teen in iedere situatie. In plaats van weg te lopen van je gevoel kun je hiermee juist leren om deze gevoelens bewust te voelen en te accepteren. Het resultaat is dat je steeds beter wordt in lichamelijke signalen te herkennen en grenzen aan te geven of juist even door te zetten.
2. Ademhalingsoefening
Omgeef je in een comfortabele omgeving en richt je alleen op je ademhaling tijdens het bewegen. Beweeg heel rustig en laat je ademhaling je voeten leiden. Merk op hoe je ademhaalt. Snel of rustig, hoog of laag, via de neus of via de mond of een combinatie? Breng vervolgens je ademhaling terug naar de buik. Op de inademing zet je buik uit en op de uitademing gaat hij weer naar binnen. Adem als het mogelijk is in en uit door je neus. Dat is je natuurlijke ademhalingsorgaan. Verschillende gedachten kunnen voorbij komen om je af te leiden, maar probeer de focus te houden op je ademhaling. Deze oefening zorgt ervoor dat je steeds meer focus ontwikkelt. Je concentratie verbetert en je piekert minder. De ademhaling is de gemakkelijkste en toegankelijkste mindfulness oefening om meer contact te maken met het ‘nu’.
Door het trainen van bovenstaande oefeningen kun je mindfulness verhogen. Ideaal voor een situatie wanneer je het nodig hebt. Hoe beter je hierin wordt, des te meer resultaat je gaat krijgen. Zo zijn er tal van oefeningen die toegepast kunnen worden tijdens het wandelen, van mindfulness wandelingen tot affirmaties. Van zintuigenoefening tot metaforen. Zo kun je als fysiotherapeut mindful wandelen perfect combineren met je eigen behandeling. Jij hebt de kennis als professional op het gebied van fysiotherapie. Wij hebben de kennis hoe je met mindfulness en bewegen de intrinsieke motivatie kunt vergroten.
Wil jij meer handvatten op het gebied van mindfulness-technieken (in combinatie met wandelen)? Dan kun je bij ons een tweedaagse training Mindful Walk volgen, speciaal ontwikkeld voor fysiotherapeuten. Wij hebben op 18 en 19 maart weer een (online) opleiding, en op 12 en 13 april een live opleiding. Klik hier voor meer informatie over de cursus, reviews en inschrijven.
Martijn Mensink & Dianne Schutmaat, Mindful Run Nederland
info@mindfulrun.nl - www.mindfulrun.nl